Κορωνοϊός COVID-19
Η La Leche League International (LLLI), η οποία στην Ελλάδα εκπροσωπείται από τον Σύνδεσμο Θηλασμού Ελλάδος-La Leche League Greece, σέβεται τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι διεθνείς ιατρικές οργανώσεις και ενώσεις προκειμένου να παρέχουν επικαιροποιημένες πληροφορίες και συστάσεις, καθώς οι γνώσεις για τον ιό αυξάνονται. Η LLLI θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί την εξέλιξη της σημερινής παγκόσμιας κρίσης στον τομέα της υγείας.
Οι πηγές μας θα αναθεωρούνται, για να ανταποκρίνονται στις τρέχουσες εξελίξεις, και θα αναρτώνται στην παρούσα ιστοσελίδα.
Η Επιτροπή Υποστήριξης, Δικτύου και Δράσης της LLLI προετοίμασε και εξέδωσε Δελτίο Τύπου με τίτλο «Συνέχιση του Θηλασμού σε Περίπτωση Νόσησης από Κορωνοϊό (2019-nCoV, COVID-19) και Άλλες Αναπνευστικές Λοιμώξεις» στις 19 Φεβρουαρίου 2020. Έχει μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες και θα το βρείτε εδώ.
Η Επιτροπή Υποστήριξης, Δικτύου και Δράσης της LLLI επικαιροποίησε το Δελτίο Τύπου της 19ης Φεβρουαρίου και εξέδωσε εκ νέου την παρακάτω δήλωση με τίτλο «Θηλασμός, Τοκετός και COVID-19» στις 16 Απριλίου 2020 σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πηγές. Η δήλωση έχει μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες και θα τη βρείτε εδώ.
Χρήσιμες Κάρτες: Κορωνοϊός και..
Useful Resources, La Leche League International (English | Click to expand)
Breastfeeding and Coronavirus, LLLI, 12/03/2020
Breastfeeding, Childbirth, and COVID-19, LLLI,16/04/2020
References in relation to COVID-19, Childbirth, Breastfeeding and Donor Milk, LLLI,16/04/2020
Σχετικά με εμβολιασμό έναντι του COVID-19
(τελευταία ενημέρωση 30/06/2021)
Για όσους ενδιαφέρονται να λάβουν το εμβόλιο έναντι του COVID-19 κατά τη διάρκεια του θηλασμού, παραθέτουμε σχετικές χρήσιμες αναφορές και σας ενθαρρύνουμε να τις συζητήσετε με τους επαγγελματίες υγείας που σας παρακολουθούν και εμπιστεύεστε.
Παρακαλούμε να ληφθεί υπ' όψιν ότι η παρούσα συλλογή πηγών προορίζεται για ενημέρωση και καθώς η La Leche League δεν κάνει επίσημη τοποθέτηση για τα εμβόλια, δεν προσφέρεται για συζήτηση σχετικά με τα οφέλη ή τα μειονεκτήματα οποιουδήποτε εμβολίου.
Όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, οι Σύμβουλοι της La Leche League (LLL Leaders) δεν μπορούν να δώσουν συμβουλές σχετικά με τα εμβόλια. Σας συνιστούμε να συμβουλευτείτε τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας της χώρας σας και τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας για περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες αναφορικά με τις δική σας μοναδική περίπτωση.
Κύηση
Παρότι ο συνολικός κίνδυνος λοίμωξης COVID-19 στην κύηση είναι χαμηλός, φαίνεται ότι οι έγκυες με συμπτωματική νόσο COVID-19 διατρέχουν διπλάσιο ή και τριπλάσιο κίνδυνο για πρόωρο τοκετό. Επιπλέον, ένα μικρό ποσοστό μπορεί να παρουσιάσει αυξημένη πιθανότητα σοβαρής νόσου, που περιλαμβάνει την ανάγκη εντατικής νοσηλείας, μηχανικού αερισμού και θανάτου. Η πιθανότητα σοβαρής νόσου αυξάνει όταν η έγκυος είναι υπέρβαρη ή παχύσαρκη, ανήκει στη μαύρη ή την ασιατική φυλή, παρουσιάζει συν-νοσηρότητες όπως σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση ή άσθμα και έχει ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών.
Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα από τις ΗΠΑ, μετά την εκτεταμένη χρήση των εμβολίων Pfizer/BioNTech και Moderna σε επίπεδο πληθυσμού (και περίπου 90.000 σε έγκυες), δεν έχουν προκύψει μέχρι στιγμής ανησυχητικές ενδείξεις σχετικά με ζητήματα ασφάλειας. Επομένως, ο εμβολιασμός των εγκύων με τα παραπάνω mRNA εμβόλια μπορεί να συστήνεται ταυτόχρονα με τον γενικό πληθυσμό, ανάλογα με την ηλικία και την ομάδα κινδύνου, σε περίπτωση υποκείμενου νοσήματος.
Για τα εμβόλια ιικών φορέων (Vaxzevria/AstraZeneca και Janssen/Johnson & Johnson) η εμπειρία στην εγκυμοσύνη είναι πιο περιορισμένη. Για το λόγο αυτό, μέχρις ότου υπάρξουν περισσότερα δεδομένα, προτιμάται η χορήγηση των εμβολίων mRNA (Comirnaty/Pfizer-BioNTech, Moderna).
Οι γιατροί οφείλουν να ενημερώνουν την έγκυο για τους ενδεχόμενους κινδύνους από τη νόσο και για τα οφέλη του εμβολιασμού και να αναφέρουν τα περιορισμένα στοιχεία ασφάλειας για το εμβόλιο της COVID-19 κατά την κύηση.
Δεν απαιτείται τεστ κυήσεως πριν τον εμβολιασμό, ούτε αναβολή του σε γυναίκες που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν. Σε περίπτωση που μια γυναίκα εμβολιαστεί χωρίς να γνωρίζει ότι είναι έγκυος, δεν συστήνεται διακοπή της κυήσεως, αλλά συμπλήρωση του εμβολιασμού στο προβλεπόμενο μεσοδιάστημα ή, εναλλακτικά, αμέσως μετά τον τοκετό.
Θηλασμός
Γενικά, η χορήγηση εμβολίων που δεν ανήκουν στην κατηγορία των ζώντων εξασθενημένων κατά την περίοδο του θηλασμού θεωρείται ασφαλής. Επομένως, οι θηλάζουσες μπορούν να εμβολιάζονται με οποιοδήποτε από τα εγκεκριμένα εμβόλια για την COVID-19. Οι υποψήφιες για εμβολιασμό θα πρέπει να ενημερώνονται για την έλλειψη πλήρων δεδομένων ασφάλειας για τα παραπάνω εμβόλια κατά τον θηλασμό.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε επίσης να βρείτε στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής Εταιρείας (https://hsog.gr/?cat=167)
Πηγή: ΕΟΔΥ
Το Ελληνικό Υπουργείο Υγείας στο Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο για Εμβολιαστικά Κέντρα της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, με ημερομηνία αναθεώρησης...
"Ιανουάριος 2021", στις σελίδες 17 & 18 αναφέρει:
ΚΥΗΣΗ
"...Εφόσον η έγκυος ανήκει σε ομάδα αυξημένου κινδύνου για έκθεση (όπως υγειονομικό προσωπικό) ή σε άλλη ομάδα στην οποία συστήνεται ο εμβολιασμός, μπορεί να επιλέξει τον εμβολιασμό μετά από κατάλληλη ενημέρωση. Στην απόφαση για εμβολιασμό, θα πρέπει να συναξιολογούνται το φορτίο ιού στην κοινότητα, ο ατομικός κίνδυνος για νόσο της εγκύου, οι πιθανοί κίνδυνοι για εκείνη και το έμβρυο, η αποτελεσματικότητα και οι ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου και η έλλειψη δεδομένων στην κύηση. Δεν αναμένεται οι ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τον εμβολιασμό να είναι διαφορετικές κατά την εγκυμοσύνη. Οι έγκυες που θα εμφανίσουν πυρετό μετά τον εμβολιασμό, μπορεί να λαμβάνουν παρακεταμόλη, καθώς αυτός έχει συσχετιστεί με ανεπιθύμητα συμβάματα στην κύηση. Δεν συστήνεται ως ρουτίνα τεστ κυήσεως πριν, ούτε η αποφυγή εγκυμοσύνης μετά τον εμβολιασμό για COVID-19."
ΘΗΛΑΣΜΟΣ
" Δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων mRNA COVID-19 στις θηλάζουσες ή την επίδραση τους στο βρέφος που θηλάζει ή στην γαλουχία. Πάντως, δεν θεωρείται ότι ο εμβολιασμός της μητέρας με τα εμβόλια mRNA COVID-19 αποτελεί κίνδυνο για το βρέφος που θηλάζει. Η θηλάζουσα που ανήκει σε ομάδα με αυξημένο κίνδυνο έκθεσης (π.χ. υγειονομικό προσωπικό), μπορεί να επιλέξει τον εμβολιασμό για COVID-19."
Βρείτε το πλήρες: Εκπαιδευτικό Εγχειρίδιο για Εμβολιαστικά Κέντρα
Διαβάστε την ενημέρωση συντακτών για το Εθνικό Σχέδιο εμβολιαστικής κάλυψης κατά της COVID-19, από την Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών,
Μαρία Θεοδωρίδου, τον Γ.Γ. ΠΦΥ Μάριο Θεμιστοκλέους και τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκο Πιερρακάκη εδώ.
Απόσπασμα από την ενημέρωση:
Το εμβόλιο της Covid ως μόριο και ως τρόπος δράσης, φαίνεται ότι είναι απίθανο να έχει οποιαδήποτε επιβάρυνση ή στην έγκυο ή στο κύημα.
Εν τούτοις, επειδή οι κλινικές μελέτες που έγιναν δεν περιλαμβάνουν ομάδες εγκύων, η επίσημη σύσταση από τους φορείς τους υπεύθυνους για τα λοιμώδη νοσήματα, τους εμβολιασμούς, όπως το CDC, είναι ότι κατά την διάρκεια της κύησης να μην γίνεται το εμβόλιο κατά του κορονοϊού.
Όμως, στην περίπτωση που γίνει το εμβόλιο οπωσδήποτε δεν συνιστάται διακοπή της κύησης. Ή αν έχει γίνει η πρώτη δόση, η δεύτερη επιφυλάσσεται να γίνει μετά το τέλος της κύησης.
Και μία σύσταση η οποία αναθεωρήθηκε, είναι η σύσταση που γινόταν πριν λίγες ημέρες μόλις, ότι μετά τον εμβολιασμό για την Covid να μην προγραμματίζεται κύηση. Μετά από τον εμβολιασμό μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε διάστημα ο προγραμματισμός για μία εγκυμοσύνη.
Αυτό είναι απόλυτο, ότι δεν γίνεται εμβόλιο κατά την κύηση; Υπάρχουν δύο περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να σταθούμε. Είναι η έγκυος η οποία λόγω επαγγέλματος, παραδείγματος χάριν μία νοσηλεύτρια, βρίσκεται σε μία συνεχή έκθεση με τον ιό και η δεύτερη περίπτωση είναι η ίδια η έγκυος να έχει ένα υποκείμενο πρόβλημα.
Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις πρέπει κανείς να ζυγίσει τον κίνδυνο από την ίδια τη λοίμωξη και φαίνεται ότι και η λοίμωξη με τον κορονοϊό είναι ανάλογη με την λοίμωξη με τον ιό της γρίπης, δηλαδή είναι αυξημένος ο κίνδυνος και για την έγκυο, αλλά και για το κύημα. Οπότε σε αυτή την περίπτωση, η ζυγαριά θα κλίνει υπέρ του εμβολιασμού σε αυτή την περίπτωση και της εγκύου.
Και αφού αναφέραμε ότι το mRNA είναι ένα μόριο που ο τρόπος που δρα δεν μπορεί να επηρεάσει ούτε την έγκυο, ούτε το κύημα, πόσο μάλλον το βρέφος όταν θηλάζει. Δεν θα στερήσουμε επομένως, λόγω του εμβολιασμού, σε καμία μητέρα να δώσει το πολύτιμο αγαθό που είναι το μητρικό γάλα για το βρέφος της.
Διαβάστε το Δελτίο Τύπου της Ελληνική Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ) με θέμα " Εμβολιασμός για τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας"
Η κύηση θεωρείται παράγοντας Υψηλού Κινδύνου νόσησης από SARS-CoV-2:
H ΕΜΓΕ συνιστά τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2 όλων των εγκύων γυναικών και ειδικά αυτών με αυξημένο κίνδυνο έκθεσης (όπως ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, κ.α.)
Η ΕΜΓΕ συνιστά τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2 των εγκύων γυναικών με συννοσηρότητες που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης και θανάτου σε περίπτωση λοίμωξης (όπως διαβήτη, καρδιολογικών και αναπνευστικών νοσημάτων και παχυσαρκίας κλπ. )
Ο εμβολιασμός συστήνεται κατά την διάρκεια της κύησης σε όλα τα τρίμηνα.
Αναφορικά με την επιλογή εμβολιαστικού σκευάσματος προτείνεται η χρήση εμβολίων τεχνολογίας mRNA για την κύηση, καθώς τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα αφορούν κυρίως αυτή την κατηγορία εμβολίων έναντι του SARS-CoV-2 χωρίς όμως να αποκλείονται και οι άλλοι τύποι εμβολίων.
H χρήση εμβολίων με αδρανοποιημένους ιούς έναντι SARS-CoV-2 δεν αναμένεται να έχει ανεπιθύμητες ενέργειες στην κύηση παρά την έλλειψη σχετικών δεδομένων
Δεν απαγορεύεται ο εμβολιασμός, με οποιαδήποτε τύπο εμβολίου των γυναικών που θηλάζουν. Ο θηλασμός δεν αποτελεί αντένδειξη για εμβολιασμό της μητέρας έναντι COVID-19 και ενδέχεται να προσφέρει παθητική ανοσοποίηση στο νεογνό.
Η ΕΜΓΕ συνιστά τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2 με οποιαδήποτε τύπο εμβολίου, όλων των γυναικών που είναι σε προσπάθεια εγκυμοσύνης στο άμεσο μέλλον , η βρίσκονται σε διαδικασίες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Δεν συστήνεται τροποποίηση του προγραμματισμού εγκυμοσύνης με βάση τη χορήγηση οποιουδήποτε από τα εμβόλια έναντι COVID-19, δεν προτείνεται τροποποίηση του εμβολιαστικού σχήματος εάν μεταξύ των δόσεων του εμβολίου η δέκτης ανακαλύψει ότι είναι έγκυος και τέλος δεν συστήνεται διακοπή κύησης λόγω εμβολιασμού.
Συστήνεται η ύπαρξη μεσοδιαστήματος 14 ημερών μεταξύ του εμβολιασμού έναντι Covid-19 και των άλλων εμβολίων που πρέπει να χορηγούνται κατά την κύηση με βάση την Κατευθυντήρια Οδηγία της ΕΜΓΕ Νο 32 Ανοσοποίηση Στην Κύηση εκτός αν ο άμεσος εμβολιασμός είναι απολύτως αναγκαίος (πχ εμβολιασμός έναντι τετάνου μετά από τραύμα)
Ημερομηνία έκδοσης: 21 Μαΐου 2021, Αρ. Πρωτ. 35
Βασισμένο στην Κατευθυντήρια Οδηγία No 57, Μάιος 202, "ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙ SARS-COV-2 ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ"
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει εκδώσει οδηγίες για τη χρήση του εμβολίου έναντι του COVID-19 της Pfizer–BioNTech εδώ.
Στην οδηγία αυτή αναφέρει: "Ο ΠΟΥ δεν συστήνει τη διακοπή θηλασμού μετά τον εμβολιασμό."
Η Academy of Breastfeeding Medicine (ένας διεθνής οργανισμός) έχει εκδώσει μία δήλωση που μπορεί να σας φανεί χρήσιμη.
Διαβάστε τη στα Αγγλικά εδώ.
Δήλωση του Αμερικάνικου Κολλεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων (American College of Obstetricians and Gynecologists)
Διαβάστε την εδώ (στα Αγγλικά).
Ανακοίνωση της Καναδέζικης Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (The Canadian Broadcasting Corporation)
Διαβάστε την εδώ (στα Αγγλικά).
Το e-lactancia πρόσθεσε μια σχετική καταχώρηση για τα εμβόλια έναντι του COVID-19
Διαβάστε τη στα Αγγλικά εδώ.
Δήλωση του Διεθνούς Συνδέσμου Πιστοποιημένων Συμβούλων Γαλουχίας IBCLC
Διαβάστε τη στα Αγγλικά εδώ.
Μοιραζόμαστε αυτές τις ανακοινώσεις προς διευκόλυνση και ενημέρωσή σας αλλά δεν προσυπογράφουμε οποιαδήποτε πηγή. Λάβετε υπ' όψιν ότι οι πληροφορίες αλλάζουν ταχύτατα και μπορεί τα παραπάνω να μην είναι οι πιο πρόσφατες πηγές.
Ερωτήσεις-Απαντήσεις σχετικά με θηλασμό και λοίμωξη COVID-19
Δεδομένου ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τον θηλασμό και τη νόσο COVID-19 (Coronavirus Disease 2019), δημιουργήσαμε μια λίστα με πηγές που μπορεί να σας φανούν βοηθητικές.
Θα επικαιροποιούμε τις πληροφορίες που παρατίθενται εδώ, καθώς όλο και περισσότερα νέα στοιχεία καθίστανται διαθέσιμα.
Τελευταία ενημέρωση: 23 Μαρτίου 2020
1
Ερωτήσεις και Απαντήσεις σχετικά με τη νόσο COVID-19, την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τον θηλασμό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (δημοσίευση:18 Μαρτίου 2020)
«Μπορούν οι γυναίκες με λοίμωξη COVID-19 να θηλάσουν;»
Ναι. Οι γυναίκες με λοίμωξη COVID-19 μπορούν να θηλάσουν, αν το επιθυμούν. Θα πρέπει:
- κατά τη διάρκεια του θηλασμού να εφαρμόζουν κανόνες υγιεινής του αναπνευστικού συστήματος, φορώντας προστατευτική μάσκα, όποτε είναι διαθέσιμη,
- να πλένουν τα χέρια τους πριν και αφού ακουμπήσουν το μωρό,
- να καθαρίζουν και να απολυμαίνουν τακτικά τις επιφάνειες που έχουν ακουμπήσει.
«Έχω λοίμωξη COVID-19 και δεν νιώθω καθόλου καλά, ώστε να θηλάζω απευθείας το μωρό μου. Τι μπορώ να κάνω;»
Αν δεν νιώθετε αρκετά καλά, ώστε να θηλάζετε το μωρό σας εξαιτίας της νόσου COVID-19 ή άλλων επιπλοκών, θα πρέπει να λάβετε υποστήριξη, ώστε να παρέχετε με ασφάλεια μητρικό γάλα στο μωρό σας με οποιονδήποτε διαθέσιμο και αποδεκτό για εσάς τρόπο. Μπορείτε, μεταξύ άλλων, να επιλέξετε:
- Άντληση γάλακτος
- Επαναγαλακτισμό, στην περίπτωση που χρειαστεί να αυξηθεί ή να επανέλθει η παραγωγή σας
- Μητρικό γάλα δότριας
2
Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected, Sections 12-13, World Health Organization, published March 13, 2020
Σημαντικά σημεία από τον Π.Ο.Υ.:
«Το αμνιακό υγρό έξι μητέρων θετικών στη νόσο COVID-19, καθώς και το ομφαλικό αίμα και το φαρυγγικό επίχρισμα των νεογνών τους, τα οποία γεννήθηκαν με καισαρική τομή, βρέθηκαν αρνητικά στον ιό που προκαλεί τη νόσο COVID-19 κατόπιν εξέτασης RT-PCR. Τα δείγματα μητρικού γάλακτος των μητέρων μετά τον πρώτο θηλασμό βρέθηκαν επίσης αρνητικά στον ιό που προκαλεί τη νόσο COVID-19».
«Ο θηλασμός προστατεύει από τη νοσηρότητα και τον θάνατο κατά τη μεταγεννητική περίοδο, τη βρεφική και την παιδική ηλικία. Η προστατευτική δράση είναι ιδιαίτερα ισχυρή ενάντια σε λοιμώδη νοσήματα, η μετάδοση των οποίων αποτρέπεται τόσο μέσω της άμεσης μεταφοράς αντισωμάτων και άλλων αντιλοιμωδών παραγόντων όσο και με τη μακροχρόνια μεταφορά ανοσολογικής ετοιμότητας και μνήμης».
«Όσοι εμφανίζουν συμπτώματα της νόσου COVID-19 θα πρέπει να φορούν ιατρική μάσκα όταν βρίσκονται κοντά στο παιδί, καθώς και κατά τη διάρκεια της σίτισής του. Θα πρέπει επίσης να πλένουν ή να απολυμαίνουν τα χέρια τους πριν από και μετά την επαφή με το παιδί. Όπως ισχύει με όλα τα επιβεβαιωμένα ή ύποπτα κρούσματα της νόσου COVID-19, οι μητέρες με συμπτώματα, οι οποίες θηλάζουν ή εφαρμόζουν την επαφή δέρμα με δέρμα ή τη μέθοδο «καγκουρό», θα πρέπει να εφαρμόζουν κανόνες υγιεινής του αναπνευστικού συστήματος, μεταξύ άλλων και κατά τις περιόδους σίτισης του μωρού (για παράδειγμα, όταν η μητέρα εμφανίζει συμπτώματα από το αναπνευστικό, να κάνει χρήση ιατρικής μάσκας όταν βρίσκεται κοντά στο παιδί), να εφαρμόζουν ορθή υγιεινή των χεριών πριν από και μετά την επαφή με το παιδί και να καθαρίζουν και να απολυμαίνουν τακτικά τις επιφάνειες, με τις οποίες η μητέρα που εμφανίζει συμπτώματα ήρθε σε επαφή».
«Θα πρέπει να παρέχονται συμβουλές για τον θηλασμό, βασική ψυχολογική υποστήριξη και πρακτική υποστήριξη για τη σίτιση σε όλες τις εγκύους και μητέρες με βρέφη και μικρά παιδιά, ανεξαρτήτως του αν οι ίδιες ή τα βρέφη ή τα μικρά παιδιά τους αποτελούν ύποπτα ή επιβεβαιωμένα κρούσματα της νόσου COVID-19. Όλες οι μητέρες θα πρέπει να λαμβάνουν πρακτική υποστήριξη, ώστε να διευκολύνονται να ξεκινούν και να εδραιώνουν τον θηλασμό, καθώς και να διαχειρίζονται συνηθισμένες δυσκολίες που προκύπτουν, λαμβάνοντας μέτρα πρόληψης και ελέγχου της λοίμωξης. Αυτή η υποστήριξη θα πρέπει να παρέχεται από κατάλληλα εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας, καθώς και από μη επαγγελματίες συμβούλους θηλασμού της τοπικής κοινότητας».
«Σε περιπτώσεις που η μητέρα νοσεί σοβαρά από τη λοίμωξη COVID-19 ή άλλες επιπλοκές, οι οποίες την εμποδίζουν να φροντίζει το βρέφος ή την εμποδίζουν να εξακολουθεί να θηλάζει απευθείας, θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να υποστηρίζεται να αντλεί το γάλα της και με ασφάλεια να το προσφέρει στο βρέφος, εφαρμόζοντας μέτρα πρόληψης και ελέγχου της λοίμωξης».
«Στην περίπτωση που η μητέρα νιώθει τόσο άσχημα, που δεν μπορεί να θηλάσει ή να αντλήσει το γάλα της, εξετάστε το ενδεχόμενο του επαναγαλακτισμού, της σίτισης από τροφό ή δότρια μητρικού γάλακτος ή τη χρήση κατάλληλων υποκατάστατων βάσει του πολιτισμικού πλαισίου, του βαθμού αποδοχής της μητέρας και της διαθεσιμότητας της εκάστοτε επιλογής».
«Μητέρες και βρέφη θα πρέπει να ενθαρρύνονται να παραμένουν μαζί και να εφαρμόζουν επαφή δέρμα με δέρμα, μέθοδο «καγκουρό», και να κάνουν rooming-in καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, ιδίως αμέσως μετά τον τοκετό, κατά το στάδιο της εγκατάστασης του θηλασμού, ανεξαρτήτως του αν οι ίδιες ή τα μωρά τους αποτελούν ύποπτα, πιθανά ή επιβεβαιωμένα κρούσματα της λοίμωξης COVID-19».
3
Academy of Breastfeeding Medicine Statement on Coronavirus 2019 (COVID-16), Academy of Breastfeeding Medicine, published March 10, 2020
Για την φροντίδα ατόμου με νόσο COVID-19 στο σπίτι:
«Μια μητέρα με επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19 ή που εμφανίζει συμπτώματα και είναι άτομο υπό εργαστηριακή διερεύνηση για τη λοίμωξη COVID-19 θα πρέπει να παίρνει όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, ώστε να εμποδίσει τη μετάδοση του ιού στο βρέφος της, όπως είναι, μεταξύ άλλων, το πλύσιμο των χεριών πριν από την επαφή με το μωρό και η χρήση προστατευτικής μάσκας στο πρόσωπο, εφόσον είναι δυνατόν, κατά τη διάρκεια του θηλασμού.»
«Αν γίνεται άντληση γάλακτος με χειροκίνητο ή ηλεκτρικό θήλαστρο, η μητέρα θα πρέπει να πλένει τα χέρια της πριν αγγίξει οποιοδήποτε μέρος του θηλάστρου ή του μπουκαλιού και να ακολουθεί τις οδηγίες για τον σωστό καθαρισμό της συσκευής μετά από κάθε χρήση. Αν είναι εφικτό, εξετάστε το ενδεχόμενο να ζητήσετε από κάποιον που είναι υγιής να φροντίζει και να προσφέρει το αντλημένο γάλα στο βρέφος».
«Άτομα που επιβεβαιωμένα νοσούν από COVID-19 θα πρέπει να παραμένουν απομονωμένα (μέτρα απομόνωσης στο σπίτι) από τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και τους φίλους ή τους γείτονες, συμπεριλαμβανομένου του βρέφους, εκτός από την ώρα του θηλασμού».
«Η μητέρα θα πρέπει να πλένει σχολαστικά τα χέρια της και να χρησιμοποιεί προστατευτική μάσκα, όπως αναφέρεται παραπάνω, για τουλάχιστον 5-7 ημέρες, μέχρι ο βήχας και οι αναπνευστικές εκκρίσεις να βελτιωθούν σημαντικά».
4
Milk Banking and COVID-19, Human Milk Banking Association of North American (HMBANA), published March 6, 2020
«Με βάση πληροφορίες από γενετικά παρόμοιους ιούς, εικάζεται ότι η θερμότητα αδρανοποιεί τον ιό που προκαλεί τη νόσο COVID-19. «Έχει τεκμηριωθεί από μελέτες ότι η θερμότητα μπορεί να αδρανοποιήσει πλήρως γενετικά παρόμοιους ιούς, όπως τους SARS και MERS, συγκεκριμένα με θερμική επεξεργασία στους 60°C για 30 λεπτά» (Miriam & Taylor, 2006, Rabenau et al., 2005; van Doremalen, 2014). Η συνολική ποσότητα γάλακτος από δότριες που διατίθεται από τράπεζες-μέλη της Αμερικανικής Οργάνωσης Τραπεζών Γάλακτος της Βόρειας Αμερικής (HMBANA) υφίστανται θερμική επεξεργασία με εφαρμογή της μεθόδου παστερίωσης Holder στους 62,5°C για 30 λεπτά».
«Σε περιορισμένο αριθμό μελετών, στις οποίες συμμετείχαν γυναίκες που είχαν προσβληθεί από SARS, ο ιός δεν ανιχνεύθηκε στο μητρικό γάλα. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό αν μητέρες με COVID-19 μπορούν να μεταδώσουν τον ιό μέσω του μητρικού γάλακτος».
«Σε πρόσφατη, αλλά μικρής έκτασης, μελέτη στην Κίνα, ομάδα έξι γυναικών θετικών στη νόσο COVID-19 μελετήθηκαν μετά τον τοκετό . Κανένα ίχνος του ιού δεν βρέθηκε στο δείγμα γάλακτος, ομφαλικού αίματος, αμνιακού υγρού και φαρυγγικού επιχρίσματος των νεογνών τους (Chen et al., 2020)».
5
Infant Feeding During the COVID-19 Outbreak, UNICEF UK Baby Friendly Hospital Initiative, published March 17, 2020
Χρήσιμες Πληροφορίες & Ανακοινώσεις
Ανακοινώσεις & Πληροφορίες στα Ελληνικά
Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ):
Ανακοινώσεις & Πληροφορίες στα Αγγλικά
The Lancet Global health, February 22nd, 2021, A public health approach for deciding policy on infant feeding and mother–infant contact in the context of COVID-19
Aναθεωρημένη έκδοση του ΠΟΥ με τίτλο "What we know about Breastfeeding and newborn care in the context of COVID-19" ("Τι γνωρίζουμε για τον θηλασμό και τη φροντίδα των νεογέννητων στο πλαίσιο του COVID-19")
"Στην ουσία, το γάλα που παράγουν μητέρες που έχουν νοσήσει είναι μια ευεργετική πηγή αντισωμάτων SARS-CoV-2 IgA και IgG και εξουδετερώνει τη δραστηριότητα SARS-CoV-2. Αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζουν τις συστάσεις για συνέχιση του θηλασμού κατά τη διάρκεια ήπιας έως μέτριας νόσησης της μητέρας με COVID-19". Διαβάστε περισσότερα για αυτήν τη νέα μελέτη εδώ.
Μια ομάδα ερευνητών στην Ολλανδία ξεκινούν μια μελέτη φτιάχνοντας παγωτό από ανθρώπινο γάλα το οποίο λήφθηκε από μητέρες οι οποίες βρέθηκε να έχουν αντισώματα στον κορωνοϊό. Ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν τα παγωτά αυτά ως μέσο πρόληψης έναντι του ιού. Ο επικεφαλής της ομάδας Dr. Hans van Goudoever λέει: "Δεν γνωρίζουμε ακόμα εάν λειτουργεί πραγματικά. Πιστεύουμε ότι… τα αντισώματα προσκολλώνται στην επιφάνεια των βλεννογόνων μας. Εκεί επιτίθενται στα σωματίδια του ιού προτού διεισδύσουν περαιτέρω στο σώμα." Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα αντισώματα από το παγωτό θα λειτουργήσουν με τον ίδιο τρόπο. Διαβάστε περισσότερα εδώ
Ερευνητές στο Άμστερνταμ, στην Ολλανδία, ανακάλυψαν αντισώματα στον COVID-19 στο μητρικό γάλα. Διαβάστε περισσότερα εδώ
Καθησυχαστική έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Νότινγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει ότι οι πιθανότητες να νοσήσει με COVID-19 ένα νεογέννητο είναι χαμηλές, ανεξάρτητα από το πώς γεννιέται ή σιτίζεται. Διαβάστε περισσότερα εδώ
Η έρευνα για τον COVID-19 δείχνει ότι "οι παρεμβάσεις για την προστασία τους από το να νοσήσουν μπορεί να τα χωρίσει από τις μητέρες τους...και να αποτρέψει ή να εμποδίσει τον θηλασμό ή τη λήψη του μητρικού γάλακτος." Gribble, Karleen, Kathleen A. Marinelli, Cecília Tomori, and Marielle S. Gross. “Implications of the COVID-19 Pandemic Response for Breastfeeding, Maternal Caregiving Capacity and Infant Mental Health.” Journal of Human Lactation, (August 2020). doi:10.1177/0890334420949514
References in relation to COVID-19, Childbirth, Breastfeeding and Donor Milκ, LLLI, accessed 16 April 2020
UNICEF, Infant & Young Child Feeding in the Context of COVID-19, Brief No. 2 (v1), March 30th, 2020
COVID-19, National PerinatalAssociation, published March 2020
Centers for Disease Control and Prevention. Coronavirus disease 2019 (COVID-19). US Department of Health and Human Services. Published 2020. Accessed March 27, 2020.
Frequently Asked Questions and Answers: Coronavirus Disease-2019 (COVID-19) and Children, Centers for Disease Control and Prevention, published March 6, 2020
Continuing to Nurse Your Baby Through Coronavirus (2019-nCoV; COVID-19) and Other Respiratory Infections, La Leche League International, published February 19, 2020
Interim Guidance on Breastfeeding for a Mother Confirmed or Under Investigation For COVID-19, Centersfor Disease Control and Prevention, published February 19, 2020
A study published in The Lancet on February 12, 2020 states, “[B]reastmilk samples from six patients were tested for SARS-CoV-2 [COVID-19], and all samples tested negative for the virus.”
China National Health Commission. Transcript of Press Conference on Feb 7, 2020 in Chinese. Available here
Lam, C.M., Wong, S.F., Leung, T.N., Chow, K.M., Yu, W.C., Wong, T.Y., Lai, S.T. and Ho, L.C. (2004), A case‐controlled study comparing clinical course and outcomes of pregnant and non‐pregnant women with severe acute respiratory syndrome. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 111: 771-774.
Scientific American (12 February 2020). Disease Caused by the Novel Coronavirus Officially Has a Name: COVID-19. Accessed 12 February 2020 from here
Shek CC, Ng PC, Fung GP, et al. Infants born to mothers with severe acute respiratory syndrome. Pediatrics 2003; 112: e254.
UNICEF (February 2020). Coronavirus disease (COVID-19): What parents should know. Accessed 18 February 2020 from here
Wong SF, Chow KM, Leung TN, et al. Pregnancy and perinatal outcomes ofwomen with severe acute respiratory syndrome. Am J Obstet Gynecol 2004; 191: 292–97.
World Health Organization (WHO; 20 January 2020). Home care for patients with suspected novel coronavirus (nCoV) infection presenting with mild symptoms and management of contacts: Interim guidance 20 January 2020. Accessed 29 January 2020 from here
World Health Organization (WHO, 2020). Novel coronavirus (2019-nCoV). Accessed 12 February 2020 from here.
Zhu H, Wang L, Fang C, et al. Clinical analysis of 10 neonates born to mothers with 2019-nCoV pneumonia. Transl Pediatr 2020; published online Feb 10 2020.
Harvard Medical School, COVID-19: Separating Infected Mothers from Newborns: Weighing the Risks and Benefits
International Lactation Consultant Association (ILCA), Resources for skilled lactation providers on COVID-19
United Nations Population Fund (UNFPA), UNFPA statement on novel coronavirus (COVID-19) and pregnancy, 5 March 2020
Government of Canada, Pregnancy, childbirth and caring for newborns: advice for mothers (COVID-19), 2020-04-01
Matern Child Nutr. 2020 Apr 3:e13010. doi: 10.1111/mcn.13010. Breastfeeding and Coronavirus Disease-2019. Ad interim indications of the Italian Society of Neonatology endorsed by the Union of European Neonatal & Perinatal Societies. Davanzo R, Moro G, Sandri F, Agosti M, Moretti C, Mosca F.
Journal of Human Lactation, International Perspectives Concerning Donor Milk Banking During the SARS-CoV-2 (COVID-19) Pandemic, Kathleen A. Marinelli, MD, IBCLC, FABM, FAAP, First Published 30 Mar 2020.
Journal of Human Lactation, Safe Handling of Containers of Expressed Human Milk in all Settings During the SARS-CoV-2 (COVID-19) Pandemic, Kathleen A. Marinelli MD, IBCLC, FABM, FAAP, Robert M Lawrence, MD, FABM, FAAP, First Published April 3, 2020
Breastfeeding Medicine, Should Infants Be Separated from Mothers with COVID-19? First, Do No Harm, Alison Stuebe, Published 07/04/2020
Breastfeeding Medicine, Maternal and Infant Outcomes Associated with Maternity Practices Related to COVID-19: The COVID Mothers Study, Published Online:9 Feb 2021
Για πληροφορίες γενικού ενδιαφέροντος, μπορεί να βρείτε χρήσιμα τα παρακάτω:
Επαναγαλακτισμός (Οδηγός)
Επιλόχεια Κατάθλιψη (Άρθρο γαλουχώ)
Επιλόχεια Κατάθλιψη (Φυλλάδιο)
Μια συνέντευξη με τη Dr Kathleen Kendall-Tackett (29/04/2018) (Θέματα σχετικά με την ψυχική υγεία της μητέρας)
Μία συνέντευξη με τη Nancy Mohrbacher (Απρίλιος 2019) (Θέματα σχετικά με την παραγωγή, τον επαναγαλακτισμό και τις προκλήσεις της επαναφοράς γαλουχίας)
Ομιλία Kathleen Kendall Tackett: Does breastfeeding protect maternal mental health?
Ομιλία Kathleen Kendall Tackett: The impact of violence on breastfeeding and perinatal health
Παρουσιάσεις σχετικά με άντληση και παροχή μητρικού γάλακτος στο βρέφος
Ταΐζοντας με μπουκάλι το μωρό που θηλάζει/Ιδέες για όποιον φροντίζει το μωρό και όχι μόνο
Φάρμακα και θηλασμός: Ένας συνδυασμός σχεδόν πάντα εφικτός (Ενημερωτικό Φυλλάδιο APILAM/E-LACTANCIA)